14.04.2020 TARİHİNDE KABUL EDİLEN İNFAZ YASASI DEĞİŞİKLİKLERİN

         Modern ceza infaz sistemi temel olarak şu maksatlar üzerinde şekillenmektedir; hüküm giymiş kişilerin sosyal ilişkiler kurmasının teşviki, tekraren suç işlenmesinin önüne geçecek unsurların güçlendirilmesi, üretim süreçlerine katılan, kanun ve toplum normlarına uyan, sorumluluk sahibi bir hayata uyumun kolaylaştırılması ve bu vesileyle verilmiş olan cezanın genel ve özel önleme maksadının ortaya çıkmasını sağlamak ve kamuyu oluşabilecek suçlara karşı korumaktır.

         Anılan maksat gereğince, 14.04.2020 tarihindeTBMM Genel Kurulunda kabul edilmiş olan yasayla; 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu ve 4675 sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu başta olmak üzere 11 kanunda değişikliğe gidilmiştir. Anılan değişiklik 69 maddeden müteşekkildir.

1. İnfaz kurumlarında geçirilecek süreler yeniden düzenlenmiştir.
   • Kural olarak koşullu salıverilme için geçirilecek süre cezanın 2/3’ünden ½’sine indirilmiştir.
   • Mükerrer ve örgütlü suçlar için geçirilecek süre ¾’ten 2/3’e indirilmiştir.
   • Terör suçları, cinsel istismar suçları, ve uyuşturucu ticareti suçları için ¾ olan mevcut oran aynı ile muhafaza edilmiştir. Anılan suçların çocuklarca işlenmesi halinde mevcut olan 2/3 oran da muhafaza edilmiştir.
   • Kasten öldürme, yüzün sürekli değişikliğine sebebiyet veren kasten yaralama, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar ve ayrıca devlet sırlarına karşı suçlar ile işkence ve eziyet suçları da herhangi bir indirime tabi tutulmamıştır.
2. Denetimli serbestlik uygulamasında halihazırda devam eden 1 yıllık maktu uygulama aynı ile muhafaza edilmiştir.
   • Koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az kalan açık ceza infaz kurumunda bulunan iyi halli hükümlülerin cezalarının denetimli serbestlik usulüyle infazına dair hüküm herhangi bir değişikliğe uğramamıştır.
   • Hükümlü tarafından denetimli serbestliğe ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ya da denetimli serbestlik müdürlüğüne başvurulmaması durumunda cezasının infazına açık ceza infaz kurumunda devam edilecektir.
   • Hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanırken aynı zamanda hükümlü hakkında alt sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı kamu davası açılmış ise hükümlünün açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecektir.
3. Denetimli serbestlik uygulamasına ilişkin geçici düzenlemeler yapılmaktadır.
   • Terör, uyuşurucu ticareti, cinsel saldırı ve istismar, kasten öldürme, yüzün sürekli değişikliğini doğuran kasten yaralama ve kadına şiddet, işkence ve eziyet suçları ile özel hayatın gizliliğine ilişkin suçlar hariç tutulmakla birlikte 30.03.2020 tarihine kadar işlenmiş olan suçlarda halihazırda 1 yıl olan denetimli serbestlik süresi 3 yıla çıkartılmıştır.
   • Anılan tarihe kadar işlenen suçlardan terör, cinsel saldırı ve istismar, kasten öldürme ve özel hayatın gizliliğini ihlal suçları haricindeki suçlarda;
     1. Sıfır- altı yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ve yetmiş yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında 4 yıl denetimli serbestlik süresi öngörülmüştür.
     2. Ağır hastalık, kocama yahut engellilik gerekçesiyle yaşamlarını cezaevinde kendi başlarına sürdüremeyecek olan atmış beş yaşını tamamlamış hükümlüler Adalet Bakanlığının tespit edeceği Devlet Hastanesinden alınacak heyet raporuyla belgelendirilmek suretiyle denetimli serbestlik kapsamında infaz edilecektir.
        • Anılan tarihe kadar suç işlemiş olan çocuk hükümlülerin 15 yaşını tamamlayana kadar cezaevinde kalınan 1 günü 3 gün, 18 yaşını tamamlayana kadar cezaevinde kalınan 1 günü ise 2 gün olarak sayılacaktır.
        • Açık cezaevinde bulunan veya denetimli serbestlik tedbiri uygulanan hükümlüler 31.05.2020 tarihine kadar izinli sayılacaktır. Anılan süre, Sağlık Bakanlığının önerisi, Adalet Bakanlığının kararı ile her seferinde en fazla 2 ay olmak üzere 3 defa uzatılabilecektir.
        • Bunlarla beraber, terör ve örgütlü suçlar dışında kalan suçlarda, kapalı cezaevlerinde bulunan bazı iyi halli hükümlülerden açık cezaevlerine gönderilmelerine bir yıl kalanların açık cezaevine gönderilebilmesini sağlayan bir düzenleme yapılmaktadır.
4. Özel infaz usullerinin kapsamı genişletilmektedir.
   • Hafta sonu, gece veya konutta infaza ilişkin var olan uygulamanın kapsamı genişletilmektedir. Mevcut 6 aylık sınır, kasıtlı suçlar bakımından 1 yıl 6 ay, ölüme neden olma hariç taksirli suçlar bakımından 3 yıla çıkarılmaktadır.
   • Kadın ve yaşlılar için öngörülen konutta infazın ceza sınırı yükseltilmekte ve çocuklar da bu uygulamaya dahil edilmektedir. Bu minvalde konutta infazın sınırı;
     1. Kadın, çocuk ve 65 yaş üzeri erkekler için 1 yıl,
     2. 70 yaşını tamamlamış hükümlüler için 2 yıl,
     3. 75 yaşını tamamlamış hükümlüler için 4 yıl,

Olarak düzenlenmiştir.

• Özel infaz usullerinin uygulanamayacağı bazı suçlar mevcuttur;
  1. Hakkında 5 yıl veya daha az hapis cezasına hükmolunmuş hasta veya engellilerin cezaları Adli Tıp Kurumu raporu doğrultusunda konutlarında infaz edilebilecektir.
  2. Yeni doğum yapan ve toplam 3 sene veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan kadın hükümlülerin cezaları da konutlarında infaz edilebilecektir.
  3. Hamile kadınların cezaları bir buçuk yıl ertelenebilecektir.
     1. İyi hal değerlendirmesi infazın her safhasında ve 6 ayda bir yapılacaktır.
• 10 yılın üzerinde cezalarla terör ve kasten öldürme gibi suçlardan hüküm giyenlerin; açık cezaevlerine ayrılmalarına, denetimli serbestlik tedbirinin uygulanmasına, koşullu salıverilmelerine yönelik değerlendirmeler Cumhuriyet savcısının başkanlığında genişletilmiş bir kurul ile yapılacak ve karar verilecektir.
• Anılan kurula; cezaevi izleme kurulu üyesi, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı’nın temsilcileri de katılacaktır.
• İyi hal ile ilgili değişikliklerin uygulanmasına 01.01.2021 tarihinden itibaren başlanacaktır.
• Açık cezaevine ayrılma koşulları yeniden belirlenmekte, önemli suçlar bakımından ise infaz hakiminin onayı getirilmektedir.
  1. Sair düzenlemelerle infaz hizmetleri iyileştirilmektedir.
• Cumhuriyet başsavcılığının zorunlu ve ivedi hallerde, hapis cezasının ifazına ara verme yetkisi 6 aydan 1 yıla çıkarılmaktadır.
• Hükümlünün eş veya çocuğunun sürekli hastalık veya malullükleri halinde infaza ara verilebilmesine imkan sağlanmıştır.
• Çocuk hükümlülere yönelik ödül imkanının da kapsamı genişletilmektedir. Örneğin, kardeşi ile görüşmesine imkan tanınmaktadır.
• Hükümlülerin hediye kabul hakkının da kapsamı genişletilmektedir. Ayrıca, çocuk ve 65 yaş üstü hükümlülerin ve çocuğu yanında bulunan kadın hükümlülerin belirli zaman dilimi dışında da hediye alabilmesine olanak tanınmaktadır.
• Açık cezaevlerinde mevcut hali 3 gün olan mazeret izni süresi 7 güne çıkarılmaktadır.
• Mazeret izni kullanımı için geçirilmesi gereken iyi hallilik süresi kısaltılmaktadır.
• Hükümlülerin, hasta yakınlarını ziyaret edebilmek için kullanabilecekleri mazeret izni hakkı 1’den 2’ye çıkarılmaktadır.
• Açık ve kapalı cezaevlerindeki hükümlülerin salgın hastalık halinde de kuruma ait telefon ve faks cihazlarından faydalanmalarına olanak sağlanmıştır.
• Hükümlünün bakıma muhtaç çocuklarının barınma ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hüküm tutukluları da kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
• Hükümlülerin kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştırılmalarına geceleyin kurum ve kuruluşlar tarafından barındırılmak koşulu ile imkan tanınmıştır. Ayrıca, bu durum hükümlünün denetimli serbestliğe daha erken ayrılmasını da sağlayacaktır.
• Hükümlünün, duruşma, sağlık, eğitim vb. nedenlerle cezaevi dışında bulunurken gerçekleştirdiği disiplinsiz davranış ve sözleri nedeniyle disiplin yaptırımı uygulanabilmesine olanak sağlanmıştır.
• Hükümlü ve tutukluların cezaevi düzen ve güvenliğini ihlal eden birtakım davranışları da disiplin yaptırımına muhatap kılınmıştır.
• Hükümlülerin kamuya ait kütüphanelerden faydalanmasına olanak tanınmıştır.
• Elektronik cihazla takibi yapılacak şüpheli, sanık ya da hükümlülerin onayları alınmak suretiyle şahsi cihazları üzerinden de takip yapılabilmesine olanak sağlanmıştır.
• Kamuya yararlı işte ücretsiz çalışma yükümü bulunan muhtaç hükümlülerin mutat vasıta ile yaptıkları yol ve iaşe giderlerinin çalıştıran kurumun bütçesinden karşılanmasına olanak sağlanmıştır.
  1. Cezaların infazı boyunca verilmesi gereken bütün kararların uzman hakimler tarafından verilmesi sağlanmaktadır.
• İnfaz hakimliği kurumunun kapasitesi geliştirilerek uzmanlaşmanın sağlanması ve infaza yönelik tüm kararların anılan hakimliklerce verilmesi hedeflenmektedir.
• Cumhuriyet savcısının infaza ilişkin verdiği kararlara istinaden infaz hakimliklerine şikayette bulunulabilmesine olanak sağlanmıştır.
• İnfaz hakimliklerine ilişkin yapılan düzenleme ve verilen yeni görevler 01.09.2020 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacaktır. Anılan tarihe kadar ceza mahkemelerin görev ve yetkileri halihazırda olduğu gibi devam edecektir.
  1. Daha etkin mücadele maksadıyla birtakım suçların cezaları artırılmaktadır.
• Yaralanma suçunun canavarca hisle işlenmesi nitelikli hal olarak kabul edilmiş ve bu durumda verilecek azami ceza 18 yıl olarak belirlenmiştir.
• Ayrıca, suç işlemek maksadıyla örgüt kurmak, yönetmek ve üye olmak ve tefecilik suçlarının da öngörülen cezalarında artırıma gidilmiştir.
  1. Başkaca kanunlarda yapılan düzenlemelerle birtakım sorunlar giderilmiştir.
• Yurtdışına çıkış yasağı gibi adli kontrole ilişkin birtakım tedbirlerin takibine yönelik şekli görevler, denetimli serbestlik müdürlüğünün görev alanından çıkarılmaktadır.
• Kaçakçılık suçlarında malın düşük değerli olması indirim nedeni olarak kabul edilmekte, ayrıca kovuşturma aşaması için de etkin pişmanlıktan faydalanabilme imkanı getirilmektedir.
• Yine kaçakçılık suçlarında mal değerinin hafif yahut pek hafif olması durumunda cezada oransal bir indirime gidilmesi de öngörülmüştür.
• Ayrıca, kovuşturma evresinde etkin pişmanlıktan yararlananlar için malın değerinin iki katı parayı devlet hazinesine ödemek koşuluyla cezada belli bir oranda indirime gidilmesi sağlanmaktadır.
• 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda yapılan düzenlemeler nedeniyle lehe yorum yapılacağından bozma kararının verilmesine ilişkin uygulanacak usul belirlenmektedir.